Interview met Heleen Rouw: ‘Met het veld aan tafel: een jaar CIIIC in hoogtepunten en keuzes’
Het is het einde van het jaar. Als je terugkijkt: wat waren jouw hoogtepunten van 2025—en wat wil je zéker genoemd hebben (en wat liever niet)?
“Op verschillende niveaus waren er hoogtepunten. Allereerst: de enorme toeloop op ons eerste jaar-event. Dat liet zien hoeveel mensen zich betrokken voelen bij dit veld en interesse hebben in het programma—terwijl we nog echt aan het begin stonden, net open waren en er nog veel onduidelijk was.
Een ander hoogtepunt was mijn bezoek aan Venice Immersive: persoonlijk ontzettend inspirerend, maar ook direct verbonden aan een belangrijke taak in mijn rol—zorgen dat ons programma goed aansluit bij het internationale veld. De kracht en ambities van Nederland op artistiek gebied, maar ook wat betreft distributie, waren daar duidelijk merkbaar.
En last but not least: het moment dat het vaste team startte op 1 juni. Inmiddels zijn we met een team van zes goed op stoom.
Waar we met name de laatste maanden hard aan hebben gewerkt—and waar ook een belangrijke uitdaging ligt—is de toegankelijkheid van het programma. Bijvoorbeeld de aansluiting van de gaming-sector bij CIIIC. Daarom was het belangrijk dat we bij Dutch Game Week zo uitgebreid aanwezig waren. Je ziet dat de serious games-wereld ons programma al heel goed weet te vinden. Tegelijk zijn we nog in gesprek met de media- en entertainmentkant van de gamesector: in hoeverre kunnen zij ook aanhaken?”
We zoomen zo in op het jaar als geheel, maar eerst even praktisch: waar staat CIIIC nu, aan het einde van het jaar?
“Het programma is gestart met het vormen van consortia op het gebied van Artistic & Design Research (ADRIE) en challenges op het gebied van stedelijke ontwikkeling en veiligheid, maar het is nog niet helemaal klaar. De IX Labs moeten nog gevormd worden en we zijn het talentontwikkelingsgedeelte nog aan het uitwerken.
Het programma is echt innoveren; learning by doing – ook voor ons als team. We verbeteren de regelingen waar mogelijk en nodig, en stimuleren samenwerking tussen onderzoekers, makers en publieke en private organisaties.”
Je begon dit jaar als programmadirecteur. Hoe kijk je terug op die begintijd?
“‘Ik had die eerste maand echt nodig om helder te krijgen waar het een en ander stond. Ik wist dat het pionieren zou worden. En ik dacht: we gaan de uitvoering van het programma in. Maar al heel snel merkte ik dat we daar nog niet waren. Mijn rol in het begin was dan ook om heel helder te maken—en echt te benoemen—welke stappen we nog moesten zetten vóór we het programma goed konden uitrollen.’
‘Er was ook onrust in het veld, omdat niet iedereen zich helemaal kon vinden in het concrete programma. Ik vond het vooral belangrijk om veel tijd te besteden aan gesprekken met mensen in het veld: begrijpen waar het voor hen stond, sentiment ophalen, en kijken wat we ermee konden—en wat niet.”
Het is een learning by doing, going as we go
Wat was er nodig om het programma begrijpelijker te maken voor al die verschillende groepen?
“Het narratief was nog niet scherp genoeg. Het was nog niet helder: wat is dit programma nou precies, voor wie is welk gedeelte relevant en hoe maak je het begrijpelijk voor al die verschillende groepen? Daar zijn we nog steeds mee bezig. Dat is voor volgend jaar een prioriteit.’
Dus vanuit het perspectief van de deelnemers aan het programma: “Ik ben maker—wat is er dan voor mij?” En: wat voor soort maker ben ik? We zijn het bijna als een soort stroomdiagram gaan uitdenken, vanuit verschillende perspectieven: maker, onderzoeker, maar ook bijvoorbeeld een presentatieplek die je bent, of een stichting.
In het begin konden we ook gewoon niet zeggen: wanneer gaat iets open, wanneer start iets? Daar kunnen we nu al veel meer over communiceren.
En het gaat niet alleen over wat wij communiceren, maar ook over wat de community ervaart:
‘Dat mensen voelen: dit is gaaf, hier wil ik onderdeel van zijn—dat was in het begin eigenlijk nog helemaal niet gebeurd. Als je het niet omarmt als veld, kun je het ook niet samen verder brengen. Op een gegeven moment keerde ik het ook om. Ik zei: wij kunnen heel veel vóór jullie proberen te doen, maar ik heb jullie ook nodig om het verder te brengen—om de mogelijkheden te zien en elkaar te helpen.”
Wat was voor jou persoonlijk de lastigste balans dit jaar?
“De balans vinden tussen voortgang creëren—soms echt even: jongens, kom op—en aan de andere kant zorgen dat het zorgvuldig is. Die balans is soms best lastig. En ik heb dit jaar ook geleerd om nog meer geduld te hebben.”
Wat is de status van de IX Labs?
“Aan de voorkant zijn 19 partijen geselecteerd om een dialoogfase in te gaan. Die loopt tot 6 februari. Daarna moeten het plan en de maatwerkbeschikking worden uitgewerkt. Daar moeten uiteindelijk vijf partijen uitkomen. Die maken dan samen met OCW en TNO een maatwerkbeschikking; daar komt een samenwerkingsverband uit voort dat kan starten. Nu zijn het er nog negentien: tien consortia en negen losse partijen. Die moeten elkaar ook nog gaan vinden. En als ze niet vanzelf vijf worden, dan wordt er een selectie toegepast.”
Wat is een grote uitdaging voor het programma?
“Een grote uitdaging voor de komende tijd is de vraagkant: de partijen waar het toegepast moet worden nog beter verbinden aan ons programma. Je hebt use cases nodig om mensen te laten snappen wat het is en hoe het werkt. Daar moeten we veel aandacht aan besteden. Zodat je niet alleen mensen helpt om beter te worden in het zijn en maken, maar ook de andere kant skills leert voor goed opdrachtgeverschap. We zien ook hoe belangrijk het is om mensen elkaar te laten begrijpen zodat samenwerken mogelijk wordt. Want vrijwel alles in het programma moet in samenwerking gebeuren—makers met onderzoekers, met instellingen. En ze spreken niet allemaal dezelfde taal. Dus wij moeten ze er echt bij helpen om elkaar te begrijpen.”
Wat gaat er op het gebied van human capital oftewel talentontwikkeling gebeuren komend jaar?
“Inhoudelijk gaat het over de ontbrekende leervormen in het veld die nodig zijn om de community verder te brengen. Denk bijvoorbeeld aan distributie-uitdagingen. Of aan bedrijfsvoering en ondernemerschap: het gaat niet alleen om een businessmodel kunnen maken, maar ook om hoe je een gezond bedrijf opzet. En je hebt mensen die heel sterk zijn in R&D, maar minder in user experience en opschalen—dan is de vraag: wat heb je nodig om wél te kunnen opschalen?
De vraagstukken hebben we opgehaald en zullen we de komende maanden ook verder uitvragen en toetsen bij onze Adviesraad.”
Wat zijn belangrijke inhoudelijke stappen voor CIIIC?
“We schakelen de hele tijd tussen kort, midden en lang. We zien nu heel veel aandacht en interesse in alle calls die we hebben, dus dat staat op zich goed. Tegelijk willen we steeds meer focus gaan aanbrengen. We beginnen best breed—een hele innovatieagenda staat in feite open—maar we willen steeds meer toespitsen op gebieden waar het echt het meest kansrijk is.
In 2026 gaan we daar ook mee aan de slag. We gebruiken de data vanuit de eerste calls en input vanuit de Adviesraad. En we werken het instrumentarium om publieke waarden goed in het programma te borgen verder uit.
En wanneer we eerste zichtbare resultaten mogen verwachten? Pas in 2027. Begin 2027 komt er bij de eerste challenges output.”
Waar haal jij energie uit?
“Waar ik het hele jaar door het meeste energie van krijg, is elke week een paar makers spreken, studios bezoeken, onderzoekers spreken, naar plekken gaan waar onze community is—en horen wat ze beweegt. Dan denk ik: oh ja, daar doen we het voor. Deze mensen willen we echt verder brengen. Dit is zó belangrijk.”
Tot slot: wat wil je het veld meegeven richting het nieuwe jaar?
“Allereerst fijne feestdagen met dierbaren, en dan in het nieuwe jaar: met elkaar met frisse energie het beste uit het programma halen—samen.”